Labirynty

Labirynty - od starożytności po czasy obecne. Jakie kryją przesłanie?
Labirynt (gr λαβύρινθος labyrinthos) - ciąg korytarzy, w którym trudno znaleźć wyjście.

(Chartres)

Motywy spiral i labiryntów pojawiają się na całym świecie we wszystkich kulturach.
Są one jednymi z najstarszych  wzorów, jakie narysował człowiek.

(Klasyczny wzór labiryntu z siedmioma pierścieniami.)

Nie ma wzmianek o tym kiedy powstał pierwszy labirynt, jednak pojawiły się one w dziwnych okolicznościach mniej więcej w tym samym czasie, lecz w różnych miejscach na ziemi, a więc idea, która przyświecała ich powstaniu  nie mogła być skutkiem przenikania się różnorakich kultur.

Co ciekawsze wzory labiryntów, które odkryto w Indiach w Arizonie na Sumatrze oraz w Europie pochodzą z tego samego okresu. Znany jest już od najstarszych czasów; stosowano go w Starożytnej Mezopotamii i Egipcie.

    

Monety - Grecja

Starożytne społeczności południowej Europy wykuwały labirynty i spirale naskalne również na pomnikach i na grobowcach, miały one ścisły związek z wierzeniami religijnymi oraz pogańskimi związanych ze śmiercią i zmartwychwstaniem. W Europie północnej w New Grange w irlandzkim Country Meath na skale wewnątrz kopca grzebalnego wyryta jest jedna z najstarszych rysunków- potrójna spirala.

Najbardziej sławnym na ziemi mitycznym labiryntem jest labirynt króla Krety Minosa, zbudowany przez Dedala. Według legendy kręte korytarze były niegdyś domem Minotaura - pół byka, pół człowieka, którego pokonał ateński Tezeusz dzięki odwadze i heroicznej walce.

Odkryto  w nim liczne dowody uprawiania Kultu Byka o symbolicznym toporze z podwójnym ostrzem zwanym labrys.Słowo labirynt pochodzi  prawdopodobnie od greckiego słowa labrys (λαβρυς → λαβύρινθο), co oznacza obusieczny topór.

Knossos to miejscowość na Krecie znajdująca się w odległości około 6 km na północny-wschód od stolicy Krety - Heraklionu, u stóp gór Ida. Miejscowość ta jest bardzo popularna wśród turystów ze względu na znajdujący się tam największy grecki zabytek - pałac pochodzący z okresu 2000-1400 p.n.e. zwany pałacem Minosa lub labiryntem kreteńskim.

W wyniku prac wykopaliskowych zostały odsłonięte ruiny pałacu i innych zabudowań w jego obrębie o powierzchni około 17,4 tysiąca m². Badania biegłych  historyków i archeologów dowodzą, że pałac wielokrotnie zmieniał swój kształt i rozmiary. Najbardziej zdumiewający i zagadkowy jest fakt, że  mimo kilkutysiącletniej historii, budowla zachowała jedność funcjonalną.

Do europejskich kościołów labirynty zawędrowały z Grecji przez Włochy. Zwano je wtedy „węzłami Salomona”. Wyobraźnię średniowiecznych architektów zainspirowała zapewne historia Tezeusza i Ariadny.

Labirynt ma wiele form i rozmaite przeznaczenie. Przypuszcza się, że pierwotną funkcją labiryntów była ochrona przed złymi duchami;  które stanowiły  swego rodzaju pułapkę, a gdy trafil tam zły duch to nie mógł się już z niej wydostać.

Grecki historyk Herodot zwiedził w V wieku p.n.e. Słynny budynek Fajum w Egipcie, zbudowany w 1800 r. p.n.e. Przez Amenemhefa III. Budowla ta sprawiała wrażenie labiryntu, o zawiłym kształcie z 12 dziedzińcami oraz z szeregiem pomieszczeń, które były połączone ze sobą krętymi korytarzami.

Na całej planecie można znaleźć mnóstwo spiral i labiryntów czy to w stadium początkowym czy też złożonym tak jak np. „kreteńskie labirynty”.

Około XII wieku w kościołach i pałacach szczególnie w europie pojawiły się labirynty i spirale w postaci wzorów układanych z płytek na posadzkach.

Znajdowały się one także w wielu znanych katedrach francuskich takich jak: Amiens, Chartres, Bayeux a także w Sienie w Toskani  także w  katedrze Lucco we Włoszech wykuto labirynty na ścianach i filarach w takim celu aby w czasie modlitwy można było przesuwać po nich palcem.

(Katedra Chartres- Francja)

W kościołach labirynty stały się integralną częścią aktu pokuty, gdzie wierni przemierzali na kolanach zawiłe wzory spiral. Labirynty i wzory te przyjęły miano „chemins” Jerusalem co znaczy „drogi Jerozolimy”. były to pokuty nakładane przede wszystkim na tych, którzy nie mogli lub nie byli wstanie odbyć pielgrzymki do Ziemi Świętej.

Labirynt w obrzędach ludowych

Korzenie spiral i labiryntów sięgają czasów pogańskich rytuałów; i tak w Skandynawii na przykład ludy te tworzyły z darnii bądź też otoczaków zawiłe wzory, które wykorzystywano  min. w rytuałach płodności, nastepnie odbywały się tańce rytualne podczas wiosennej równonocny.

Podobny zwyczaj był w Anglii w Julian’s Bower w Alkborough nad Humberside. W XIX wieku Bardzo popularne były tańce kobiet z mężczyznami  wirujacych do wnętrza labiryntu. Trwało to tak długo dopóki nie osiągnięto środka po czym tańczono wirując na zewnątrz. Obecnie w wielu kulturach w Europie odbywają się tańce nawiązujące do antycznego tańca Żurawia - genanos.

(Ogrody - labirynty)

(Labirynt grabowy)

W XV wieku zapanowała w Europie moda na ogrody w kształcie labiryntów spiral. Tworzono liczne alejki, kręte i ślepe korytarze oraz żywopłoty.

(Labirynt bukszpanowy)

(Labirynt żywopłotowy)

Hampton Court - Wielka brytania, jest najsłynniejszym labiryntem na ziemi, został on posadzony dla króla Wilhelma  Orańskiego.

Obecne zastosowania labiryntu

(Gra planszowa) oraz (materiał włokienniczy)  

Spirale jak i labirynty mają wiele zastosowań. Sama  spirala odnosi się  już do podstawowych sił wpływających na ewolucję wszechświata, jest znamienną podstawą  także w materii ożywionej.

 

(Galaktyka spiralna) oraz (muszla)

Zebrała i opracowała na podstawie źródeł {bibliografia poniżej}.
© Magdalena Struska Powyższy tekst jest tekstem autorskim.
Kopiowanie, rozpowszechnianie tylko za zgodą autora tekstu.

Wybór biografi

1. bukszpanowe labirynty (fot. Bartosz Nowacki) http://www.polityka.pl/
2. ślimak http://www.matematyka.wroc.pl
3. hampton  http://www.binusha.com/blog/wp
4. http://studion.blox.pl 
5. www.fcchanoverucc.org